Nürnberg Mahkemeleri

tarih

27 Haziran 2025

Nürnberg Mahkemeleri, 20 Kasım 1945'te Nazi Almanyası'ndaki politik, askeri ve ekonomik liderlerin yargılanmaya başlandığı mahkemelerdi. Mahkemelerin hepsi Almanya'nın Nüremberg şehrindeki Nüremberg Adalet Sarayı'nda gerçekleştirildi ve 4 yıl sürdü.

Adaletin ve Tarihin Kesiştiği Yer

20. yüzyılın en karanlık dönemlerinden biri olan İkinci Dünya Savaşı, sadece milyonlarca insanın ölümüne, şehirlerin yıkımına ve kıtaların harap olmasına neden olmadı; aynı zamanda insanlık tarihinin vicdanını sonsuza dek yaralayan sistematik suçları da ortaya çıkardı. Yahudi soykırımı (Holokost), sivil katliamlar, zorunlu çalıştırma kampları, savaş esirlerine yapılan işkenceler ve uluslararası hukukun açıkça ihlali… Tüm bu suçlar, savaşın ardından yalnızca siyasi ve askeri değil, ahlaki bir hesaplaşmayı da zorunlu hale getirdi. İşte bu tarihî ve hukukî yüzleşmenin sembolü haline gelen yargı süreci, Nürnberg Mahkemeleri olarak tarihe geçti.

Nürnberg Mahkemeleri, yalnızca Nazilerin cezalandırılmasıyla sınırlı bir dava süreci değildi; aynı zamanda savaş suçlarının tanımı, bireysel sorumluluk, devlet emriyle işlenen suçların bağışlanabilirliği gibi çok temel hukuki kavramların da tartışmaya açıldığı, modern uluslararası ceza hukukunun temellerinin atıldığı bir dönüm noktasıydı. Bu mahkemelerde, “Ben sadece emirleri uyguluyordum” savunması artık kabul görmedi. İnsanlık suçu işleyen herkes, statüsüne ya da rütbesine bakılmaksızın hesap vermek zorundaydı.

1945-1946 yılları arasında Almanya'nın Nürnberg kentinde düzenlenen bu mahkemelerde, Hitler’in en yakınındaki üst düzey Nazi yetkilileri—aralarında Hermann Göring, Rudolf Hess, Joachim von Ribbentrop gibi isimlerin de bulunduğu—yargılandı. Mahkemelerin amacı sadece ceza vermek değil, aynı zamanda dünyaya açık bir mesaj iletmekti: Bundan böyle savaş suçları cezasız kalmayacak, insanlığa karşı işlenen suçlar tüm uluslararası toplumun meselesi olacaktır.

Nürnberg Mahkemeleri, dört büyük müttefik ülkenin (ABD, Sovyetler Birliği, İngiltere ve Fransa) ortak girişimiyle oluşturulan Uluslararası Askerî Mahkeme (International Military Tribunal) çatısı altında yürütüldü. İlk kez bu çapta bir uluslararası yargı süreci gerçekleşti. Deliller arasında toplama kamplarından kurtulanların tanıklıkları, Nazi belgeleri, film kayıtları ve fotoğraflar yer aldı. Bu yargılamalar, sadece hukuk tarihinde değil, medya ve kamuoyu önünde yürütülen ilk büyük uluslararası dava süreci olarak da çığır açtı.

Yargıçlar ve Savcılar

Bu mahkemelerin en dikkat çekeni ve şüphesiz en önemlisi Nazi liderlerinin yargılandığı "Uluslararası Askeri Mahkeme Öncesi Önemli Savaş Suçlularının Yargılanması" davası idi.

Mahkeme yargıçları:

• Albay Rt. Hon Sir Geoffrey Lawrance (Büyük Britanya, mahkeme başkanı)
• Sir Norman Birkett (Büyük Britanya)
• Francis Biddle (Amerika Birleşik Devletler)
• John Parker (Amerika Birleşik Devletler)
• Profesör Henri Donnedieu de Vabres (Fransa)
• Robert Falco (Fransa)
• Tümgeneral Iona Nikitchenko (Sovyetler Birliği)
• Korgeneral Alexander Volchkov (Sovyetler Birliği)

Savcılar:

• Robert H. Jackson (Amerika Birleşik Devletleri)
• Sir Hartley Shawcross (Büyük Britanya)
• Korgeneral R. A. Rudenko (Sovyetler Birliği)
• François de Menthon (Fransa)
• Auguste Champetier de Ribes (Fransa)

Ayrıca Robert H. Jackson'ın asistanı avukat Telford Taylor ve Sir Hartley Shawcross'un asistanı da Binbaşı Sir David Maxwell-Fyfe ve Sir John Wheeler-Bennet idi. Robert Falco da Fransa'da birçok mahkemeyi yönetmiş deneyimli bir yargıçtı.

Ana Dava

Uluslarlarası Askeri Mahkemesi, 18 Ekim 1945'te Berlin'deki Yüce Divan'da başladı. Birinci oturum önce Sovyet yargıç Nikitchenko tarafından yönetildi. Savcı davaya 24 asıl savaş suçu ve Nazi Partisi, Schutzstaffel (SS), Sicherheitsdienst (SD), Gestapo, Sturmabteilung (SA) ve Almanya Silahlı Kuvvetlerine üyeliği içeren altı suç örgütü suçlaması ile giriş yaptı.

1. Dünya barışını bozmak için yapılan komploya ve plana katılmak.
2. Dünya barışını bozmak için plan yapmak, nefret suçuna başlamak ve yaymak
3. Savaş suçları
4. İnsanlığa karşı işlenen suçlar

Sanıklar ve Cezaları

Mahkemeye çıkartılan 24 sanığa bu 4 suçlama karşısında verilen kararlar aşağıdaki tablodaki gibidir.

Rudolf Höss'ün Savunması ve Genel Tutumu

Nürnberg Mahkemeleri sırasında Rudolf Höss’ün tutumu, insanlık tarihinin en karanlık suçlarından birinin faili olarak olağanüstü bir soğukkanlılıkla sergilendi. Auschwitz toplama ve imha kampının eski komutanı olarak tanıklık yapmak üzere mahkemeye çıkarılan Höss, beklenenin aksine inkâra ya da savunmaya yönelmedi; bunun yerine tüm olanları ayrıntılı bir şekilde itiraf etti. Onun bu yaklaşımı, mahkeme salonunda hem sarsıcı bir sessizlik yaratmış hem de Nazi rejiminin endüstriyel ölüm mekanizmasını ortaya koyan en net tanıklıklardan biri olmuştur.

Höss, Auschwitz’de 2.5 milyon insanın gaz odalarında öldürüldüğünü, yaklaşık 500 bin kişinin de açlık, hastalık ve kötü koşullar nedeniyle hayatını kaybettiğini açıkça ifade etti. Bu sayılar daha sonra tarihçiler tarafından revize edilse de, onun mahkemedeki sözleri o dönemde kurbanların kitlesel imhasına dair ilk elden gelen en güçlü delillerden biriydi. İtiraflarını yaparken sergilediği duygusuz ve teknik anlatım tarzı, birçok gözlemci tarafından “makineleşmiş bir kötülüğün yüzü” olarak yorumlandı. Höss, sanki bir inşaat projesi sunar gibi, gaz odalarının kapasitesinden, Zyklon B’nin nasıl kullanıldığından ve ölü bedenlerin yakılmasındaki verimlilik hesaplarından söz etti.

Mahkemede gösterdiği bu itirafkâr tutuma rağmen, vicdan azabı duyduğuna dair herhangi güçlü bir işaret vermedi. Emirleri yerine getirdiğini, doğrudan Heinrich Himmler’e bağlı çalıştığını belirterek bireysel sorumluluğunu sınırlamaya çalıştı. Kendisini sadece bir uygulayıcı olarak tanımlayan Höss, bu sistemin sadece bir parçası olduğunu vurguladı. Ancak mahkeme ve kamuoyu nezdinde, onun bu sözleri, işlenen suçların ağırlığını hafifletmedi; aksine, Nazi rejiminin işleyişindeki akıl almaz sistematikliği ortaya serdi.

Rudolf Höss’ün ifadesi, Nürnberg’deki en çarpıcı anlardan biri olarak tarihe geçti. Ne inkâr etti, ne de duygusal bir savunmaya yöneldi. Tüm olanları olduğu gibi anlatması, Yahudi Soykırımı’nın inkârını imkânsızlaştıran belgelerden biri oldu. Bu yönüyle Höss, hem bir suçlu hem de suçun tanığı olarak tarihteki yerini aldı.

Hermann Göring'in tutumu

Nürnberg Mahkemeleri sırasında Hermann Göring’in tutumu, diğer tüm sanıklardan ayrılan şekilde hem meydan okuyan hem de siyasi bir gösteriye dönüşen bir yapıdaydı. Eski Reichsmarschall ve Hitler’in en yakın çevresinden biri olarak, mahkeme salonunu adeta bir propaganda sahnesine çevirmeye çalıştı. Ne inkâr etti ne tam anlamıyla pişmanlık gösterdi; aksine, mahkemenin meşruiyetini sorgulayan, Müttefikleri ikiyüzlülükle suçlayan, Nazi ideolojisini savunmasa da Wehrmacht ve Alman devlet yapısını onurlu göstermeye çalışan bir strateji izledi.

Göring, mahkeme boyunca oldukça zeki ve manipülatif bir çizgideydi. Sorgulamalar sırasında soğukkanlılığını korudu, hukukçulara karşı zekice cevaplar verdi ve zaman zaman jüriyi, hatta izleyicileri etkilemeyi başardı. Savunmasında Almanya’nın savaş sonrası aşağılanmasını, Versailles Antlaşması'nın adaletsizliğini ve Batılı güçlerin çifte standartlarını öne çıkardı. Nazi rejiminin lider kadrosundan birinin böyle bir duruş sergilemesi, bazı gözlemciler tarafından "soğukkanlı ama pişmanlık içermeyen bir kibir" olarak yorumlandı.

Ancak her ne kadar Göring, mahkemeyi etkilemeye çalışsa da, suçlarının boyutu inkâr edilemezdi. Özellikle Yahudi karşıtı yasaların hazırlanması, Luftwaffe’nin sivillere yönelik saldırıları ve işgal altındaki ülkelerdeki sivil katliamlar konusunda sorumluluğu büyüktü. Bunlara rağmen kendisini bir savaş suçlusu değil, bir devlet adamı olarak göstermeye çalıştı. Bu çabası, yalnızca kendi sonunu geciktirdi.

Sonuçta idam cezasına çarptırılan Göring, mahkemenin hükmünü beklemeden, cezanın infazından bir gece önce siyanür kapsülü ile intihar etti. Bu, onun her şeyi sonuna kadar kendi kontrolünde tutma arzusunun son göstergesi oldu. Göring’in mahkemedeki tavrı, Nazi liderliği içinde hâlâ güç gösterisi yapma isteğinin ve pişmanlık duymaktan ne kadar uzak olduklarının sembolü olarak tarihe geçti.

---

Diğer Yazılar

Silah, Kitap ve İsyan: Che Guevara’nın Yolculuğu

Ernesto Guevara de la Serna, 14 Haziran 1928'de, Arjantin'in Rosario şehrinde, daha sonra 4 tane daha çocuğu olacak bir ailenin en büyük oğlu olarak doğdu.Ailesinin soyu İspanya ve İrlanda 'ya kadar dayanıyordu.

Erwin Rommel: Çöl Tilkisi

Erwin Rommel 15 Kasım 1891'de Almanya'nın Ulm şehrine 45 km uzaklıktaki Heidenheim'da doğdu. 17 Kasım 1891'de de vaftiz edildi. Yerel çevrede ileri gelen bir ailenin kızı olan annesi Helena von Luz ve bir Protestan okulunda müdürlük yapan ve adını aldığı babası Prof. Erwin Rommel'in ikinci oğulları olarak dünyaya geldi.

Zihin Açan ve Odak Artıran Doğal Bitkiler

Günlük yaşamda zihinsel yorgunlukla başa çıkmak için doğanın sunduğu bitkisel desteklerden faydalanabilirsiniz. İşte zihni açan, konsantrasyonu artıran ve evde kolayca yetiştirilebilen bazı doğal bitkiler.